Spektakl “Malina” w teatrze Studio

Malina…

Wchodzisz do budynku teatru, potem na piętro, a potem jeszcze wyżej, na sam koniec, na strych, gdzie jest mała sala – scena Malarnia. Skromna, zaciszna, intymna. Zanim wejdziesz do środka, proszą cię o zdjęcie butów. Więc zdejmujesz. Wchodzisz. Wokół w pierwszych rządach materace, a za nimi krzesła. Na środku podłoga wyłożona jest różowymi skrawkami gąbki. A ponad wisi okrągły ekran, na którym pojawią się wizualizacje.

W pozycji medytacyjnej siedzą Marta Malikowska, Karolina Kraczkowska i Maniucha Bikont. Wszystkie ubrane jedynie w różowe legginsy. Poza tym mają doczepione długie siwe brody.

Kiedy się rozsiadamy, zaczyna się sesja jogi. Tak! Ten spektakl to jest sesja jogi, w której bierze udział również widownia. Tylko że praktykujemy nieznany dotąd system. System jogi malina.

Kim jest Malina Michalska?

Inspiracją do powstania spektaklu była osoba Maliny Michalskiej. Malina Michalska, aktorka, tancerka, akrobatka, jogini i autorka, z jogą zetknęła się już w młodości, ponieważ jej rodzice przyjaźnili się z Wincentym Lutosławskim, autorem pierwszego polskiego podręcznika jogi Rozwój potęgi woli. Wtedy jednak nie połknęła bakcyla. Wybrała karierę sceniczną. I tak przed wojną występowała w Teatrze Wielkim i na scenie operetkowej, a po wojnie związała się z cyrkiem. Z kolei w latach 50′ w Staromiejskim Domu Kultury w Warszawie założyła szkołę tańca.

Jogą zajęła się na serio w latach 60′, kiedy zaczęły jej dokuczać problemy zdrowotne. Wtedy to sięgnęła do napisanej po niemiecku książki Cyryla Krasińskiego Die Tibetische Medizinphilosophie, czyli Tybetańska filozofia medycyny. Benedyktyn, przebywając w opactwie w niemieckim Maria Laach, całe życie poświęcił badaniom filozofii dalekowschodniej, między innymi jogi.

Zapoznając się z metodami hatha – jogi Malina zaczęła je wprowadzać w swoim studium gimnastyki tanecznej w Staromiejskim Domu Kultury w Warszawie. I tak z czasem studium zmieniło się w pierwszą w Warszawie i długo jedyną szkołę jogi.

W roku 1966 szkołę odwiedziła Ma Yogashakti, założycielka Bihar School of Yoga i dołączyła ją do listy International Yoga Fellowship Movement, czyli Międzynarodowego Stowarzyszenia Ruchu Jogi. W roku 1967 ambasador Indii N. V. Rajkumar wręczył Malinie dyplom, upoważniający ją do prowadzenia szkoły hatha – jogi z ramienia Bihar School.

W roku 1972 Malina Michalska wydała książkę Hatha – joga dla wszystkich.

O książce tej opowiadałam w odcinku 11 na YouTube:

Czym Malina Michalska inspiruje?

Malina była osobą samodzielną. Należała do tych, którzy biorą los w swoje ręce. Gdy w jej życiu pojawiły się poważne problemy zdrowotne, zaczęła szukać dla siebie ratunku i tak w jej życiu pojawiła się joga. Malina włożyła w to tyle pracy i zaangażowania, że już wkrótce mogła nauczać. I tak w latach 60′ zaczęła prowadzić zajęcia, a w roku 1972 wydała książkę. To było o tyle niełatwe, że nie znalazła w swoim otoczeniu nikogo, kto mógłby ją wprowadzić w arkana sztuki. Do wszystkiego dotarła sama.

Przełamała wiele barier społecznych i kulturowych. W tamtym czasie joga w ogóle nie była znana w Polsce. Poza tym jeszcze poprzednim wieku sztuki jogiczne były domeną mężczyzn.

Malina nie oglądała się na innych. Robiła swoje. Samodzielność, podążanie swoją drogą, wytyczanie nowych kierunków, bez zważania na bariery… To wszystko jest szalenie inspirujące. I to zapewne zainspirowało Martę Malikowską, twórczynię spektaklu.

Malina w teatrze Studio

Nie znajdujemy tu bezpośrednich odniesień do życia Maliny Michalskiej. Malina jest tym pierwszym słowem, z którego powstaje książka. Pierwszą myślą, z której tworzy się traktat filozoficzny. Pierwszym i najważniejszym. Mimo, że nie pojawia się w spektaklu, jej duch unosi się nad sceną.

Malina Michalska wprowadziła jogę do Polski, a to przedstawienie to właśnie sesja jogi. Poznajemy kolejne asany ze stworzonego przez autorki systemu malina. Jak się dowiadujemy, asany te mają służyć przetrwaniu w patriarchacie. Powiedzmy sobie szczerze, bardzo przydatne. Asany przedstawione są w sposób lekki i dowcipny. A my, choć na scenie rozgrywa się teatr zaangażowany, czujemy coraz większy spokój i łagodność.

Paradoks? Nie. System życia malina.

Czym jest system życia Malina?

System jogi czy system życia? Podobnie jak każdy, kto interesuje się filozofią jogi, nie odróżniam życia od jogi.

Feministyczna delikatność

Jak walczyć o swoje? Jak dążyć do zmian? Możemy krzyczeć, bić się, drapać, ale możemy też wspierać się, dawać czułość i troskę, śmiać się, szukać delikatności.

Jest piękna scena, kiedy Marta i Karolina przykładają sobie wzajemnie ręce do serc i dają wsparcie, bliskość, czułość… siłę. To jest wspaniałe! Dając wsparcie, dajesz siłę!  Oto mądra walka!

Jedność a hierarchia

Uwielbiam ideę jedności płynącą z filozofii jogi i w tym przedstawieniu ją znajduję. Tu podziały się rozmywają, stapiają i tworzy się jeden świat.

W pracach nad spektaklem nie było hierarchii, rozdziału na stanowiska, zadania. Spektakl jest wspólnym dziełem wszystkich zaangażowanych osób. Dziełem współpracy, współdziałania, bez lidera. To jest to! Joga!

Zanika też podział na widzów i twórców. Widzowie są wciągani do wspólnego działania, aktorki nawiązują rozmowę z widzami, zapraszają do wykonywania asan razem z nimi, a na końcu niemal cała widownia wchodzi na scenę, by wziąć udział we wspólnej medytacji.

W jedności jest element kreatywny, Dzięki połączeniu widzów z twórcami, każde przedstawienie jest inne, bo tworzy się w interakcji, na bieżąco i w zależności od osób, które znajdą się na widowni. 

Joga a demokracja

Czy joga może uleczyć społeczeństwo? Ulepszyć świat? Jeżeli może ulepszyć jednostkę to może i społeczeństwo. Bo od tego zaczynają się przemiany społeczne, od zmiany myślenia każdego z nas, od siły, której nabieramy, wiary w siebie, pewności.

Często mówi się, że jogini nie powinni angażować się w politykę. Ale przecież jogini też żyją tu i teraz. Mają prawo nie zgadzać się i zabiegać o lepszy świat. I robić to w sposób, jaki nakazuje im temperament.

To jest nasz świat. Świat joginek i joginów, kobiet i mężczyzn, słabszych i silniejszych. Wszyscy tutaj jesteśmy na równych prawach, w szacunku i znaczeniu i wszyscy razem budujemy jedność.

Na kanale YouTube znajdziesz mój film o tym spektaklu: